गत मार्च महिनामा १५७ जनाको ज्यान जाने गरी इथियोपियन एअरलाइन्सको म्याक्स विमान दुर्घटना भएपछि वायुसेवाहरूले विश्वभरि उडिरहेका सबै म्याक्स विमानका उडान रोकिदिएका छन् ।
उक्त दुर्घटनामा नेपालकी एकता अधिकारीको पनि ज्यान गएको थियो । त्यसभन्दा पाँच महिनाअघि इन्डोनेसियामा लायन एअरको म्याक्स विमान दुर्घटना हुँदा १८९ जनाको ज्यान गएको थियो ।
विश्वभरि ७३७ म्याक्स ढाँचाका ३८७ वटा विमान पछिल्लो दुर्घटनायता रोकिएका छन् । अहिले विवादमा परेको ‘एंगल अफ अट्याक डिस्अग्री’ अलर्ट भनिने विशेषता विमानभित्रको एउटा सूचना प्रणाली हो ।
त्यसले दुई भिन्न सेन्सरहरूले फरकफरक तथ्यांक दिएको बेला विमानचालकलाई सचेत गराउने काम गर्छ । बोइङका अनुसार उसले त्यो सुविधालाई अनिवार्य बनाउन चाहे पनि त्यसो हुन नसकेको स्वीकार गरेको छ । उसका अनुसार त्यसलाई म्याक्स किन्ने वायुसेवाहरूले आवश्यक पर्दा मात्रै किन्ने सुविधाका रूपमा लिएको बोइङलाई पछि मात्र थाहा हुन गयो ।
बोइङले पछिल्लो दुर्घटनापछि नयाँ सफ्टवेयर निकालेर त्यो समस्या समाधान गर्ने उद्देश्य लिएको बताएको थियो । बोइङले सफ्टवेयरको समस्याका कारण ‘विमानको सुरक्षा वा सञ्चालनमा कुनै समस्या नहुने’मा जोड दिएको थियो । तर अमेरिकी संघीय उड्डयन निकाय एफएएले त्यो समस्याले ‘ठूलो क्षति नगर्ने’ बताउँदै बोइङले त्यसबारे ‘अन्योल हटाउन पहिले नै आवश्यक कदमहरू चाल्न सक्ने’ ठाउँ रहेको जनाएको थियो ।
बोइङका अनुसार दुर्घटना भएका दुवै म्याक्स जेटको एओएस ‘एंगल अफ अट्याक डिस्अग्री’ सूचनामा गडबडी भएपछि तिनको उड्दाउड्दै अचानक रोकिने अवस्था (एन्टिस्टल) बाट मुक्ति दिलाउने प्रणाली प्रभावित हुन पुगेको थियो । त्यसयता त्यो प्रणालीमाथि निरन्तर निगरानी हुने क्रम जारी छ ।
आफूले निर्माण गरेका दुईवटा विमान दुर्घटना हुनुभन्दा एक वर्षअघि नै ७३७ म्याक्स मोडलमा देखिएको एउटा समस्याबारे थाहा भएको तर त्यसको समाधानका लागि कुनै काम नगरेको बोइङ कम्पनीले स्वीकार गरेको छ ।
बोइङका अनुसार उसले म्याक्स विमानमा रहेको एक विशेषतालाई अनिवार्य गर्नुको सट्टा त्यसलाई आवश्यक पर्दा मात्र प्रयोग गर्न मिल्ने बनाएको थियो । त्यसो गर्दा उडान सुरक्षामा नकारात्मक असर नपरेको पाइएको बोइङको भनाइ छ ।
